Het kabinet zet belangrijke stappen om het arbeidsongeschiktheidsstelsel te verbeteren en te vereenvoudigen. Minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kondigt aan dat er zowel op de korte als lange termijn ingrijpende maatregelen worden genomen. Maar wat betekent dit precies? En voor wie heeft dit gevolgen? In deze blog neemt Lexpower je mee door de plannen van het kabinet.
Huidige problemen en toekomstige veranderingen
Volgens de Algemene Rekenkamer vertoont het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel, met name de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA), aanzienlijke tekortkomingen. De regels zijn te complex, er worden fouten gemaakt bij uitkeringen en het systeem pakt vaak oneerlijk uit. Om deze redenen beoogt het kabinet een sterke vereenvoudiging van de WIA door:
- Het aantal regelingen binnen de wet te verminderen.
In plaats van meerdere complexe trajecten, komt er één duidelijke regeling die geldt voor alle arbeidsongeschikte werknemers.
- De focus te verschuiven naar wat mensen daadwerkelijk nog kunnen verdienen, in plaats van rigide regels.
Iemand die bijvoorbeeld nog 20 uur per week kan werken, krijgt een uitkering die hierop is afgestemd, in plaats van een starre beoordeling.
- Nieuwe regels te ontwikkelen voor zelfstandigen.
Wanneer een zzp’er door ziekte niet meer kan werken, krijgt hij of zij toegang tot een vangnet, zoals een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering.
- Een oplossing te vinden voor de zogenaamde ‘35-minners.’
Dit betreft mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn en daardoor buiten de WIA vallen, maar moeilijk werk kunnen vinden. Iemand die bijvoorbeeld 30% arbeidsongeschikt is en geen passend werk vindt, kan alsnog aanspraak maken op een uitkering of aanvullende ondersteuning.
Korte- en langetermijnplannen voor de WIA
Het kabinet gaat aan de slag met verbeteringen voor de korte termijn op basis van variant 1 uit het advies van de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas). Deze variant richt zich op het vereenvoudigen van regels, het verminderen van onnodige procedures en het verbeteren van de toegang tot arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, zodat werknemers sneller gebruik kunnen maken van het vangnet.
Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan langetermijnplannen, waarbij het kabinet andere varianten uit het Octas-advies verder onderzoekt. Deze plannen richten zich op een grondige herziening van het stelsel, met als doel het systeem beter geschikt te maken voor de toekomst en af te stemmen op de veranderingen in de arbeidsmarkt en werkvormen. Het kabinet kijkt naar verschillende mogelijkheden om ervoor te zorgen dat het nieuwe stelsel zowel effectief als rechtvaardig is voor alle betrokkenen.
Minister Van Hijum benadrukt dat de overgang niet eenvoudig is: vereenvoudiging betekent soms ook moeilijke keuzes maken. Er wordt samengewerkt met vakbonden, werkgevers en ervaringsdeskundigen om tot een werkbaar en rechtvaardig systeem te komen.
Op weg naar een eerlijker arbeidsongeschiktheidsstelsel
Met deze veranderingen wil het kabinet een eerlijker en eenvoudiger arbeidsongeschiktheidsstelsel creëren. Dit moet ervoor zorgen dat meer mensen kunnen blijven werken en dat de sociale zekerheid beter functioneert voor degenen die er afhankelijk van zijn. De komende maanden zullen uitwijzen hoe deze hervormingen in de praktijk vorm krijgen en wat de impact zal zijn op werknemers en werkgevers in Nederland.
Meer weten? Lees dan de Kamerbrief over de opvolging van het rapport OCTAS hier.
Bron: Rijksoverheid, "Kabinet gaat aan de slag met nieuw arbeidsongeschiktheidsstelsel," 28 januari 2025.