De laatste jaren lijkt er binnen de rechtspraktijk weer meer aandacht te zijn voor de begeleidingsplicht van bestuursorganen. De begeleidingsplicht van bestuursorganen vloeit namelijk voort uit artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Deze aandacht past in de tendens binnen de bestuursrechtspraak, waarin de menselijke maat bij besluitvorming veel meer aandacht heeft gekregen. Uiteraard is dit een goede ontwikkeling voor de rechtstaat.
Op een bestuursorgaan rust de verplichting om actief de nodige kennis omtrent de relevante feiten te vergaren, de aanvrager te ‘begeleiden’ in de op de aanvrager rustende bewijslast en het besluit vervolgens draagkrachtig te motiveren.
Indien een bestuursorgaan dit nalaat, is er geen sprake van een zorgvuldige voorbereiding van het besluit op bezwaar zoals artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) dwingend aan een bestuursorgaan voorschrijft. Verschillende rechtbanken volgen deze lijn, zie bijvoorbeeld de uitspraak van de rechtbank Amsterdam d.d. 22 augustus 2022 (ECLI:NL:RBAMS:2022:5014).
In die casus had het bestuursorgaan niets aan onderzoek gedaan en de besluitvorming slechts volstaan met een korte samenvatting. De aanvrager werd tevens niet gedurende de aanvraag duidelijk gemaakt op welke punten de bewijsvoering volgens het bestuursorgaan tekort schoot en wat de aanvrager zou kunnen doen om aan de bewijslast te voldoen. Ook bleek dit niet uit de (gebrekkige) motivering van de besluitvorming.
Ook in gevallen waarbij de bewijslast bij de burger ligt, zoals in een aanvraagsituatie in beginsel het geval is, heeft het bestuursorgaan vanwege zijn meerdere kennis van de materie de plicht om de aanvrager zo nodig te begeleiden in zijn of haar bewijsvoeringslast. Dit houdt in dat het bestuursorgaan de aanvrager duidelijk moet voorlichten over de gegevens die worden verlangd, en daarbij gericht verzoekt om de ontbrekende gegevens en/of bescheiden aan te leveren. Zeker in het geval dat er geen sprake is van juridische bijstand moet een bestuursorgaan zich strikt houden aan deze begeleidingsplicht.